Het ontstaan van Bitcoin betekende tegelijkertijd de geboorte van een nieuw paradigma voor de financiële wereld met economische, technologische en filosofische implicaties die tot op de dag van vandaag blijven uitbreiden. In een kleine twaalf jaar tijd is Bitcoin uitgegroeid van een project voor nerds naar een fenomeen dat door de hele wereld wordt omarmt. Bitcoin is een revolutionaire vorm van geld waarbij niemand het monopolie op de geldpers heeft en de regels voor iedereen hetzelfde zijn.
De meeste mensen denken dat bitcoin de eerste digitale vorm van geld is die we ooit hebben gehad, maar dat klopt niet. Voordat Satoshi Nakamoto Bitcoin presenteerde in zijn beroemde white paper waren er reeds talloze cryptografen en computerwetenschappers voor hem die hadden geprobeerd wat Satoshi nu gelukt was. Je zal zien dat Satoshi veel van de uitvindingen van zijn voorgangers heeft gebruikt om uiteindelijk tot Bitcoin te komen.
“Als ik verder heb gezien dan anderen dan was dit doordat ik op de schouders van reuzen stond.”
Isaac Newton, 1689
De voorgangers van Bitcoin
Bitcoin is gebouwd op de schouders van de reuzen die Satoshi voorgingen in de zoektocht naar een decentrale vorm van geld die door geen enkele macht gemanipuleerd kan worden. Het is meer dan onwaarschijnlijk dat Satoshi erin geslaagd zou zijn om Bitcoin te bouwen op de manier zoals het nu staat zonder het werk van zijn voorgangers. De ideeën waarmee zijn voorgangers kwamen en de lessen die ze onderweg geleerd hebben komen duidelijk terug in het ontwerp van Bitcoin.
Bit Gold van Nick Szabo
Het concept van digitale schaarste als mogelijke manier om te ontsnappen aan de geldprinterij van overheden werd voor het eerst opgeschreven door Nick Szabo en verwerkt in het project Bit Gold in 1998. Szabo is een beroemde computerwetenschapper en één van de eerste zogenaamde Cypherpunks, een groep programmeurs die privacy en onafhankelijkheid willen afdwingen met computercode. De Cypherpunks kwamen bij elkaar in de jaren 80 van de vorige eeuw en discussieerden met elkaar via de Cypherpunk mailinglijst over onderwerpen als cryptografie, economie en censuur. Drie onderwerpen die sterk terugkomen binnen Bitcoin. Het is dan ook geen verrassing dat Satoshi de Bitcoin white paper voor het eerst rondstuurde in een Cypherpunk mailinglijst.
Terug naar Nick Szabo, de bedenker van Bit Gold. Bij het bestuderen van de geschiedenis van geld viel het Szabo op dat iedere vorm van geld die een plekje veroverde in de financiële wereld dezelfde eigenschap had. Zowel edelmetalen als verzamelstukken, de vroegere vormen van geld, hadden een vorm van schaarste die het onmogelijk maakte ze eenvoudig te kopiëren. Het kost energie en tijd om edelmetalen uit de grond te halen en verzamelstukken te ontwerpen en produceren. Szabo noemde dit onvervalsbare kostbaarheid. Het produceren van goud kost energie en het printen van een briefje van 100 euro niet.
Bit Gold was een protocol dat Szabo bedacht om digitale schaarste te laten bestaan die net als goud en verzamelstukken energie kostten om te produceren. Om aan Bit Gold te komen moesten gebruikers “proof of work” puzzels oplossen en die aan het netwerk presenteren. Hoe meer computerkracht er in de proof of work puzzels was geïnvesteerd, hoe langer de keten van oplossingen en hoe meer Bit Gold je kreeg als beloning. Dat klinkt al een beetje als Bitcoin toch? Het probleem van het Bit Gold consensus mechanisme was dat aanvallers relatief goedkoop een groot aantal nodes konden optuigen, de meerderheid in het netwerk overnemen en de database controleren. De database zelf was niet beschermd door proof of work, wat bij Bitcoin wel het geval is.
B-Money, Hashcash en RPoW
Rond dezelfde tijd dat Szabo met Bit Gold op de proppen kwam, was computerwetenschapper, Cypherpunk en Cryptograaf Wei Dai bezig met zijn eigen B-Money. Grappig om te vermelden is dat Wei Dai zelfs in de Bitcoin white paper wordt genoemd. Hoewel B-Money nooit verder is gekomen dan de white paper, zijn een aantal concepten uit het idee van Dai overgenomen door Satoshi voor de ontwikkeling van Bitcoin. Onder andere het idee van een gedecentraliseerde database, het digitaal ondertekenen van transacties en de geldcreatie via proof of work.
Het idee om digitale schaarste gewicht te geven via proof of work, het kost immers energie om een proof of work te produceren, werd in 1993 voor het eerst op papier gezet door Cynthia Dwork en Moni Naor als een manier om het internet tegen spam te beschermen. In 1997 implementeerde een Engelse Cypherpunk met de naam Adam Back dit concept in zijn project genaamd Hashcash. Dit project was er vooral op gericht om e-mail spam verleden tijd te maken door de kosten voor het versturen van een e-mail te vergroten. Zodanig dat het voor iemand die slechts één e-mail wil versturen praktisch geen verschil maakt, maar een spammer wel twee keer laat nadenken voordat hij op verzenden klikt.
Hashcash vereiste dat een verzender een Hashcash token genereerde door het oplossen van een proof of work puzzel. Deze token, die in feite fungeerde als een postzegel, stuurde je vervolgens met de e-mail mee naar de ontvanger. Als de digitale postzegel helemaal in orde was, dan kwam de e-mail aan bij de ontvanger en andersom. Voor een normale gebruiker die één e-mail wilde versturen waren de kosten voor het genereren van een digitale postzegel verwaarloosbaar, maar de spammer die enorme hoeveelheden e-mails tegelijk verstuurde had ineens een dure hobby.
Hashcash was voor veel Cypherpunks en computerwetenschappers het bewijs dat digitale schaarste kan bestaan in het digitale domein. Het inspireerde onder andere Szabo om Bit Gold op te zetten en Dai om het concept van B-Money uit te tekenen. Om een proof of work te produceren moet je energie investeren en als je dat koppelt aan geldcreatie, dan zou je die energie in feite verbinden aan het geld. Na Bit Gold en B-Money zou de binnen de bitcoinwereld legendarische Hal Finney met reusable proof of work (RPoW) nog een poging wagen om digitaal geld te laten ontstaan. Zijn systeem werkte een stuk eenvoudiger dan het Bit Gold van Szabo, maar ruilde decentralisatie in voor een gecentraliseerde server die het toezicht en de controle op de transacties uitvoerde. Het zou daarna nog een kleine vijf jaar duren voordat Satoshi Nakamoto met Bitcoin al deze ideeën van Szabo, Back, Dai en Finney met elkaar verweefde in een werkende gedecentraliseerde munt waarbij het element van vertrouwen geen rol meer speelt.
Het is tijd voor Bitcoin
Satoshi Nakamoto publiceerde de Bitcoin white paper in 2008 en een paar maanden later in januari van 2009 ging het netwerk live. Bitcoin is de eerste succesvolle implementatie van een decentraal systeem waarin zonder tussenpersonen waarde overgemaakt kan worden in het digitale domein. Met Bitcoin hoefde je niemand meer te vertrouwen om waarde te versturen, een financiële revolutie was begonnen.
Het geniale van Satoshi was dat hij een oplossing vond voor het probleem waar Nick Szabo niet omheen kon werken. Binnen Bit Gold was een meerderheid van de nodes (of miners) de baas binnen het netwerk. Als meer dan 50% het eens was met een bepaalde transactie, dan werd die opgenomen in de database. Het probleem is dat het helemaal niet kostbaar is om een node te draaien en dat een kwaadwillende dus heel veel nodes kan opzetten om daarmee het netwerk over te nemen. Satoshi loste dit probleem op door niet de meerderheid van de nodes de macht over de database te geven, maar de meerderheid van de hashing power. Degene die de meeste energie en computerkracht in het netwerk investeert mag nieuwe blokken toevoegen aan de Bitcoin blockchain.
Het voordeel hiervan is dat het energie kost om de meerderheid van de computerkracht binnen het netwerk te veroveren. Miners moeten flink investeren om nieuwe blokken te mogen toevoegen en als ze valsspelen worden hun blokken ook nog eens afgewezen door het decentrale netwerk van nodes. Om hun beloning voor het minen van een blok te ontvangen moeten ze eerlijk zijn en dat, in combinatie met de geïnvesteerde energie, dwingt ze om zich volgens de regels te gedragen. Als ze dat niet doen is de investering immers voor niets geweest. Iedere miner die rationeel is en gemotiveerd door de economische voordelen van het minen van bitcoin zal zijn energie gebruiken om de integriteit van de Bitcoin blockchain te beschermen.
Zoals je ziet is Bitcoin niet zomaar uit de lucht komen vallen en het resultaat van tientallen jaren van ontwikkeling. Helemaal als je beseft dat de technieken die Satoshi samenbracht binnen Bitcoin op zichzelf ook weer gebaseerd zijn op andere ontwikkelingen. De eenvoudige en elegante oplossing waar Satoshi uiteindelijk mee kwam heeft het concept van digitaal geld van een project voor computerwetenschappers en cryptografen gemaakt tot een wereldwijd fenomeen. Bitcoin is het alternatief voor ons op vertrouwen gebaseerde financiële systeem en geeft iedereen de keuze om te kiezen voor een systeem gebaseerd op wiskunde en speltheorie. Bitcoin trekt de macht over ons financiële systeem uit de handen van een kleine groep mensen en geeft iedere individu zijn financiële soevereiniteit terug. Waar Bitcoin de wereld de komende jaren naartoe gaat brengen weet niemand, maar de eerste jaren zijn meer dan veelbelovend geweest.
