Als we de algemene consensus in de wetenschap mogen geloven is het wat het klimaat betreft alarmfase rood voor de planeet. Dat is het thema van de COP26 klimaatconferentie van de Verenigde Naties in Glasgow die momenteel aan de gang is. Op het moment van schrijven is in Amsterdam ook de grootste klimaatmars ter wereld gaande. Een verzameling van duizenden mensen die de Nederlandse politiek wil dwingen tot meer discipline om de klimaatdoelen te halen.
Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat dergelijke acties niet voldoende zijn om de wereld te veranderen. We proberen de politiek al jaren duidelijk te maken dat we nu in actie moeten komen voor de planeet. Maar wat hebben die woorden nu daadwerkelijk teweeggebracht? We blijven gewoon gezellig door consumeren en onze CO2-uitstoot blijft groeien.
Als we echt verandering willen moeten we het systeem in de kern aanpakken. Zolang de economische incentives gericht zijn op meer productie, dan zal er niets veranderen. Het probleem is ons ongedekte geldsysteem. We kunnen uit het niets geld creëren omdat ons geld niet meer gedekt is door goud of iets anders wat dwingt tot discipline. De schuldenberg kan in theorie oneindig doorgroeien en dat is precies wat we doen om de economie steeds overeind te houden. Het resultaat? Bedrijven die zonder deze mogelijkheid tot geldcreatie niet meer zouden leven produceren nu nog vrolijk door.
De klimaatverwoestende schuldenberg en de KLM
Op het moment van schrijven is de wereldwijde schuldenberg tot meer dan 300 biljoen dollar gegroeid. Terwijl het wereldinkomen op ongeveer 75 miljoen dollar ligt. De wereldwijde schuldenberg is dus een viervoud groter dan ons inkomen. Als we uitgaan van een gemiddelde rente van 3 procent op die schuldenberg, wat een relatief lage schatting is, dan leert een simpele rekensom ons dat de economie met 4 (verhouding schulden/inkomen) x 3 procent = 12 procent per jaar moet groeien om alleen al de rente op die schulden terug te kunnen betalen zonder dat we erop achteruitgaan.
Het probleem met de uitkomst van die rekensom is dat het wereldwijde inkomen de afgelopen 150 jaar niet meer dan 8 procent is gegroeid. Wat betekent dat het inhalen of terugbetalen van die schuldenberg mathematisch onmogelijk is.
We hebben met ons ongedekte geldsysteem een beest gecreëerd dat enkel kan overleven met steeds meer groei. Met andere woorden; we moeten steeds meer produceren en dus consumeren om de huidige economie draaiende te houden. We moeten de planeet steeds meer belasten om dit systeem in stand te houden.
Een goed voorbeeld van de dramatische impact van een ongedekt geldsysteem op het klimaat is onze ‘Blauwe trots’, de KLM. Afgelopen jaar heeft het kabinet met miljarden de voorlopige toekomst van dit bedrijf veiliggesteld. Stel jezelf hierbij de volgende vraag: als het redden van de KLM echt een goede investering van ons belastinggeld is, waarom was er dan vanuit private partijen niet voldoende interesse om dit te doen? De Nederlandse overheid houdt hier met behulp van het ongedekte geldsysteem een bedrijf overeind dat onder natuurlijke omstandigheden failliet zou gaan.
Buiten het feit dat dit immoreel is aangezien de topmannen van KLM de afgelopen jaren vrolijk hun dikke jaarsalaris hebben opgestreken en op het moment dat het misgaat een beroep doen op de portemonnee van de samenleving. Houden we hier kunstmatig een bedrijf overeind dat een enorm slechte impact op het klimaat heeft. In feite sponsort de overheid hiermee goedkope vluchten die er onder normale marktomstandigheden niet tegen deze prijzen zouden zijn. Als deze vraag naar vluchter namelijk echt is, dan springt er na het omvallen van de KLM wel een andere vliegboer in om aan die vraag te voldoen.
De enige reden dat overheden dit soort praktijken wereldwijd kunnen uitvoeren is omdat we een ongedekt geldsysteem hebben. We kunnen ons in theorie onbeperkt in de schulden drukken met als enige gevolg dat de waarde van ons geld langzaam maar zeker wordt uitgehold. We betalen de rekening via ons belastinggeld, inflatie en met de verdere achteruitgang van het klimaat. Het argument dat we hiermee belangrijke banen in stand houden is ook onzin. Hoe belangrijk zijn die banen namelijk als er in werkelijkheid niet voldoende vraag naar de vluchten van KLM is? Mensen steken hun energie in banen die per saldo een negatieve waarde opleveren voor de maatschappij. Buiten het feit dat de vluchten van de KLM slecht zijn voor het klimaat is de verspilling van deze energie van mensen ook zonde. Die energie kan immers ook gebruikt worden voor banen die daadwerkelijk waarde leveren aan de maatschappij.
We houden op deze manier een zombiemaatschappij in stand die enkel kan overleven met meer en meer consumptie. De enige redding op de lange termijn is een geldsysteem dat gedekt is door een harde geldstandaard. Bijvoorbeeld door goud of bitcoin. Het nare aan het huidige systeem is dat de topmannen van bijvoorbeeld KLM ook weten dat ze puntje bij paaltje toch wel gered worden door de overheid. Ze kunnen onbeperkt risico nemen, hun dikke salaris opstrijken en vervolgens hun handje ophouden als het over een paar jaar weer misgaat. Tijd voor verandering? Ik zou zeggen van wel.
Hoe en harde geldstandaard de overheid tot discipline dwingt
Het mooie aan een harde geldstandaard is dat een overheid iedere euro die binnenkomt maar één keer kan uitgeven. Terwijl we op dit moment leven onder een systeem waarvan we stiekem allemaal weten dat we onze schulden nooit meer zullen afbetalen. Schulden worden enkel afbetaald via de creatie van nog meer schulden. We lenen hiermee in feite van toekomstige generaties en vernietigen in rap tempo onze planeet. Overheden hoeven geen discipline te houden omdat we de schuldenberg in theorie toch oneindig kunnen laten doorgroeien. Mijn hoop is dat we over 10 tot 15 jaar op een harde geldstandaard zitten. Dat we teruggaan naar een wereld waarin bedrijven die te weinig waarde leveren voor de maatschappij omvallen en niet dankzij kunstmatig goedkoop kapitaal hun hoofd boven water kunnen houden om vervolgens vrolijk door te kunnen produceren en dus vervuilen.
Voor mij persoonlijk is die hoop gevestigd op bitcoin. Een nieuwe digitale vorm van geld waarbij niemand de macht heeft om zomaar nieuwe eenheden bij te drukken. Een nieuwe vorm van geld die gebaseerd is op wiskunde, speltheorie en een decentraal netwerk van computernoden. Een nieuwe vorm van geld waar we op kunnen vertrouwen omdat het niet gebaseerd is op vertrouwen. Het feit dat je niet zomaar nieuwe bitcoin kunt bijdrukken heeft als gevolg dat overheden hun geld maar één keer kunnen uitgeven. Met andere woorden, bitcoin dwingt ons tot discipline.
Sidenote: het probleem met goud is dat het enkel in de fysieke wereld bestaat, wat de verifieerbaarheid van goudvoorraden lastig maakt. Wat ruimte geeft tot sjoemelen en we dus niet met een waterdicht systeem zitten. Dat is in het kort de reden waarom bitcoin mijn persoonlijke voorkeur heeft.
We leven nu in een sprookjeswereld waarin het omvallen van bedrijven praktisch niet meer mogelijk is. Terwijl het juist heel gezond is voor een economie en de planeet als dat wel gebeurd indien een bedrijf te weinig waarde levert. Uiteindelijk levert dat een veel stabielere economie op omdat we meer continu alle troep onder het tapijt kunnen schuiven totdat de boel explodeert en we weer in een crisis zitten.
Het probleem voor de politiek en centrale banken is dat we inmiddels zo ver in de stront zitten dat er geen weg meer terug is. Als we nu ineens discipline zouden tonen, dan stort het hele financiële systeem in en die sociale onrust kunnen we op dit moment ook niet gebruiken. Het enige wat de overheid kan doen is de landing zo zacht mogelijk maken en de onvermijdelijke ex- of implosie van het financiële systeem zo lang mogelijk uitstellen. Wat ons de tijd geeft om langzaam over te stappen op een harde geldstandaard.
Hoe meer individuen gaan sparen in bitcoin, hoe meer bedrijven bitcoin op de balans zetten en hoe meer overheden bitcoin aanschaffen – zoals bijvoorbeeld El Salvador – hoe eenvoudiger de overstap naar een harde geldstandaard straks is.
Het klinkt misschien gek, maar in mijn ogen is iedere euro die je omzet in bitcoin een stem op dit nieuwe systeem. Een stem op een nieuwe financiële realiteit die een disciplinerende werking heeft op overheden en dat is een zegen voor de planeet. Bitcoin kopen is de meest vredige en effectieve manier om de klimaatcrisis aan te pakken. Vanuit dit perspectief bezien is bitcoin, in tegenstelling tot wat je vaak hoort, helemaal niet zo slecht voor de planeet.
