“Een beetje verliefd. Een beetje verliefd. Ik dacht een beetje verliefd.” Voor velen een bekend nummer van Andre Hazes waarin hij op melancholische wijze zingt over de lege kruk naast hem in de discotheek. Net als Andre Hazes blijven sommige beleggers stug naast een lege kruk zitten. Al heeft de vrouw van Andre’s dromen hem achtergelaten aan de bar, de liefde blijft onaangetast. Waar het Andre tot liefdesverdriet drijft, kan dit verschijnsel in de financiële wereld tot stevig beleggingsverdriet leiden.
Misschien herken je het zelf ook wel. Een bepaald aandeel kan niets meer fout doen in jouw ogen. Trots vertel jij aan anderen wat een enorme stijging het heeft gehad. Tot slot weet je toe te voegen dat je dit aandeel nooit van de hand zal doen: je hebt goud in handen. Het lijkt wel of je een beetje verliefd bent. Als je dit herkent balanceer je op de rand van een gedragseconomische valkuil: de confirmation bias, ook wel het bevestigingsvooroordeel genoemd. Dit fenomeen betekent dat een mens, zodra hij een eerste indruk van iets heeft opgedaan, onbewust extra openstaat voor informatie die dit eerste idee bevestigt.
Het bevestigingsvooroordeel
Deze overdreven zelfverzekerdheid komt voort uit een onhandig menselijk mankementje: als we eenmaal een eerste indruk van iets hebben opgedaan, staan we onbewust ook meer open voor informatie die dit eerste oordeel bevestigt. Wie hyperinflatie vreest, leest ineens overal berichten die dat idee bevestigen. En wie wil dat de aandelenmarkt daalt om in te stappen, leest ineens overal berichten over een oververhitte aandelenmarkt. Het bevestigingsvoorordeel zorgt dat als iemand een overtuiging heeft, hij daar heel moeilijk van af te brengen is.
Benieuwd naar twee andere gedragseconomische artikelen die op Pegulanten zijn verschenen? Lees dan dit artikel over verliesaversie of deze over het ‘endownment effect’!
Waar komt dit nou vandaan?
De Amerikaanse psycholoog Daniel Gilbert deed onderzoek naar dit fenomeen en ontdekte dat het bevestingsvooroordeel ontstaat uit een menselijke verlangen naar consistentie. Het voelt voor een mens simpelweg niet goed om de ene dag iets heel anders te geloven dan de andere dag. Het gevolg is dat we soms levenslang vastgekit zitten aan bepaalde ideeën, producten en merken. Zelfs als dat ons het geld uit de zakken klopt. Gilbert ziet de confirmation bias als een soort van psychologisch immuunsysteem. Het fungeert als een filter van kritische gedachten en houdt alternatieven buiten ons bewustzijn.
Deze vooringenomenheid is echter in veel gevallen funest voor beleggers. Zo zorgt het ervoor dat zij vasthouden aan een beleggingstheorie tot lang na de oorspronkelijke analyse, ondanks dat de omstandigheden wellicht al zijn gewijzigd. Zo is het opmerkelijk dat de meeste beleggers geen gespreide portefeuille hebben, ondanks de evidente voordelen daarvan. In tegendeel, beleggers vertrouwen vaak helemaal op een klein aantal geselecteerde aandelen. Gezien de emotionele valstrikken die volgens de gedragseconomie onze besluitvorming kunnen verlammen, kunnen ETFs voor veel beleggers een praktische oplossing zijn. Beleggen met een grote spreiding, waarbij het mandje met aandelen vaak periodiek opnieuw gewogen wordt. Wij zijn fan.
Cryptoboom
Zelf maakte ik het mee tijdens de cryptoboom van eind 2017. Ondanks de belachelijke stijgingen was ik ervan overtuigd dat de markt nog veel verder zou groeien. Typisch een geval waarin mijn brein alleen informatie doorliet die m’n investeringsbeslissing onderbouwde. Geluiden die dit tegenspraken worden, bijna buiten je wil om, weggefilterd. En dus houd je vast aan je persoonlijke eigenwijze mening.
Durf te twijfelen
Zelfvertrouwen wordt vaak gezien als een voorwaarde voor succes (en financieel gewin). Het lijkt een feilloos kompas voor het leven. In je persoonlijke financiën leidt het je echter op dwaalwegen. De wereld is nou eenmaal te complex voor de menselijke hersens. Dat geldt ook voor hersens die hoog opgeleid zijn. Sterker nog, het is bewezen dat hoogopgeleiden een grotere kans maken op financiële blunders. Philip E. Tetlock, coauteur van het boek Superforecasting, toonde aan dat hoe zekerder politici en economen zijn van hun voorspelling, des te minder accuraat die vooruitblikken in de praktijk zijn. Reden hiervan is dat experts te veel vertrouwen op hun eigen oordeel. Als het om geldzaken gaat blijkt dit nogal riskant. Want ook hoogopgeleiden stinken gewoon in fraude als een financiële buitenkans zich voordoet. Met alle schade van dien.
Verliefd op een aandeel
Soms is de aandelenmarkt dus net als de liefde. Als een liefdesrelatie niet lekker loopt, is het soms de beste oplossing om je partner in te ruilen voor een hopelijk beter exemplaar (heel oneerbiedig gezegd). Zo werkt het ook bij aandelen. Wat is dan het devies?
Consumeer economisch en financieel nieuws met beleid. Zorg dat je ook twijfel toelaat bij je financiële beslissingen. Vermijd internetfora en bijeenkomsten van gelijkgestemden. Zij begeven zich in de zelfde bubbels als jij. En zoek eens naar informatie die jouw visie tegenspreekt. Dat is goed voor je kritisch denkvermogen én je portemonnee, en je zult ontdekken dat de wereld niet vergaat. Net als in de liefde.
