De wereldwijde schuldenberg is angstaanjagend groot geworden. Geld lenen kost praktisch niets meer en in sommige gevallen krijg je bij een lening zelfs geld toe. Als geld niets meer waard is, functioneert ons systeem dan nog wel? Centrale banken over de hele wereld zijn in blinde paniek de rentes aan het verlagen en geld in de economie aan het pompen, in de hoop de situatie nog een beetje te redden. Het coronavirus lijkt de onverwachte hobbel op de weg te zijn die de economie doet struikelen. Na de langste groeimarkt uit de geschiedenis zijn de beurskoersen de afgelopen dagen hard omlaaggegaan.
Als je de laatste jaren naar de aandelenkoersen of vastgoedprijzen keek leek het fantastisch te gaan, de sky was weer eens de limit. Iets meer dan een jaar geleden kocht ik bijvoorbeeld een pakketje aandelen van het Amerikaanse Apple. Datzelfde pakketje kon ik amper een jaar later voor meer dan het dubbele van de aankoopprijs verkopen. Heeft Apple het in die periode zo goed gedaan? Begrijp me niet verkeerd, ik vind het een prachtig bedrijf, maar je maakt mij niet wijs dat ze in een jaar tijd twee keer zoveel waard zijn geworden. Het ging allemaal net iets té goed en dat zette me aan het denken. Heeft de waarde van een aandeel tegenwoordig nog wel iets te maken met de daadwerkelijke waarde van het bedrijf? Natuurlijk zal dat een onderdeel van de waardering zijn, maar het grootste deel van de waarde zit volgens mij in iets anders. De verdubbeling van het aandeel Apple in minder dan een jaar tijd heeft volgens mij alles te maken met het waardeloos worden van ons geld. Een negatieve rente betekent in feite dat ons geld gratis is, dat het niets meer waard is. Ons geld wordt gratis weggegeven aan de rijken in de hoop dat ze er mee gaan ondernemen en werkgelegenheid creëren, maar in werkelijkheid stoppen ze het in aandelen en vastgoed.
Het gevolg? De prijzen van aandelen en vastgoed hebben niets meer met de onderliggende assets te maken, maar zijn een uitdrukking van het waardeloos worden van ons geld.
Hoe lang kan dit nog goed gaan?
De afgelopen maanden bekroop mij, ondanks de groene cijfers van mijn aandelenportfolio, een gevoel van onbehagen. Hoe kan het dat de aandelenkoersen maar blijven stijgen? De enige logische verklaring die ik kon vinden was dat de elite van ellende niet meer wist wat ze met hun goedkope geld moesten doen en aandelen en vastgoed gingen gebruiken als een manier om het in te bewaren. Bij de bank krijg je immers geen rente en aandelen en vastgoed lijken alleen maar omhoog te kunnen. Je begrijpt dat het zo natuurlijk een soort self-fulfilling prophecy begon te worden. Als iedereen denkt dat de koersen alleen maar omhoog kunnen en om die reden aandelen koopt, dan gaan de koersen ook omhoog.
Het verhogen van de rente door de Amerikaanse Federal Reserve in december 2018 is het bewijs dat de economie maar een klein tikje nodig heeft om stevig aan het wankelen gebracht te worden. Na de aankondiging van de Amerikaanse centrale bank dat de rente met 25BP (0,25%) zou worden verhoogd, doken de aandelenmarkten met 10% omlaag. Hetzelfde zien we nu gebeuren met het coronavirus dat wereldwijd voor onrust en onzekerheid zorgt. Hoewel de gezondheidsrisico’s op individuele basis mee lijken te vallen, heeft het virus al enkele landen platgelegd en juist daar ligt het gevaar. Het zijn de indirecte gevolgen van een tekort aan ziekenhuisbedden en het stilleggen van de productie die heel gevaarlijk zijn voor zowel de volksgezondheid als de economie.
Niemand had het coronavirus zien aankomen, maar dat die papieren economische groei niet eeuwig door kon gaan was duidelijk. Hoe hoger de luchtkastelen, hoe groter het gevaar dat er iets mis zou gaan. De wereld was nog nooit zo afhankelijk van elkaar als nu. Bedrijven houden zo min mogelijk voorraad aan om de marges zo groot mogelijk te houden, just-in-time productie is de norm om de concurrentie uit de markt te kunnen prijzen en productieketens zijn wereldwijd met elkaar verbonden. Er hoeft maar één steentje om te vallen en het is domino-day. Het coronavirus lijkt dat steentje te zijn.
Ongeveer anderhalve maand geleden had ik mezelf voorgenomen om iedere maand een tiende van mijn aandelenportfolio te verkopen. Ik was ervan overtuigd dat dit niet lang meer goed kon gaan, maar helaas had ik ook het gevolgen van het coronavirus onderschat. Het was pas net in China en het was voor mij nog niet duidelijk dat dit weleens de zwarte zwaan kon worden die de wereld in een nieuwe crisis zou duwen. Mijn initiële plan was daarom om iedere maand ongeveer 10% van mijn aandelenportfolio te verkopen om zo gelaagd mijn winst te pakken. De verkoop van het eerste deel was daarmee net op tijd om de impact van het coronavirus te ontwijken. De rest van mijn vermogen heeft inmiddels een paar aardige klappen gekregen.
Moet ik mijn strategie aanpassen?
Is het dan tijd om mijn strategie aan te passen? Ik was ervan overtuigd dat de onrealistisch hoge aandelenkoersen het nog wel even zouden volhouden. In ieder geval tot na de Amerikaanse verkiezingen. Trump zou er toch alles aan doen om herkozen te worden en een rooskleurig beeld van de economie is daarbij essentieel, al moest hij dat beeld zelf gaan schilderen. Mijn initiële strategie was dan ook gebaseerd op het feit dat de groene cijfers nog minstens een jaar lang konden aanhouden. Na de eerste harde tik van het coronavirus besloot ik mijn strategie enigszins te wijzigen.
Ook al heb ik meerdere keren op harde wijze moeten leren dat het niet goed is om je strategie op basis van emotie overboord te gooien, besloot ik om iedere twee weken in plaats van iedere maand die 10% te gaan verkopen. Het is immers niet alleen meer mijn gevoel van angst, maar ook de ratio die zegt dat het op dit moment helemaal niet goed gaat met de wereldeconomie. De gedachte om nu meteen alles te verkopen is al een paar keer door mijn hoofd geschoten, maar ik verwacht dat er nog wel een paar hopeloze reddingsacties van de centrale banken zullen komen die de koersen kunstmatige omhoog zullen houden. En als ik iets heb geleerd in mijn relatief korte tijd als investeerder, dan is het dat je op de financiële markten nooit radicale beslissingen moet nemen, maar altijd kleine delen van je portfolio moet bewegen om de risico’s te spreiden.
