Het coronavirus was voor ons lange tijd een drama dat zich aan de andere kant van de wereld afspeelde. Ver buiten de grenzen van onze belevingswereld, veilig verstopt achter onze televisieschermen en de nietszeggende cijfers in de krant. Het is best vreemd te moeten constateren dat een goede film of serie ons vaak meer kan aangrijpen dan daadwerkelijk mensenleed aan de andere kant van onze planeet. Persoonlijk denk ik dat we daar weinig aan kunnen veranderen, zo zit de mens nu eenmaal in elkaar. Wat we wel kunnen doen is handelen met de wetenschap dát we op deze manier in elkaar zitten.
We zijn er heel goed in om alles wat zich binnen onze belevingswereld afspeelt veel groter te maken dan het is, en alles daarbuiten heel klein. Het gevolg? We leven continu met een vertekend beeld van de werkelijkheid in ons hoofd, of beter gezegd in ons hart. Het probleem is dat we ons beleid baseren op dat vertekende beeld van de werkelijkheid. We zijn beestjes die pas handelen op het moment dat iets ons pijn doet, iets ons direct raakt. We zijn te veel gericht op de korte termijn. Onze reactie op het coronavirus is daar het perfecte voorbeeld van.
Beleid op basis van een vertekend beeld van de werkelijkheid
Vrijwel alles wat we op dit moment doen staat in het teken van het coronavirus. Virologen zijn voor even onze belangrijkste raadgevers en het aantal IC-bedden lijkt momenteel een heilig getal. Niets is belangrijker dan het virus, terwijl we niet lang geleden nog dachten dat het wel aan ons voorbij zou gaan. Vanuit menselijk oogpunt is het logisch dat alles nu in het teken van het coronavirus staat, want het leed is onze levens keihard binnengedrongen. Het coronavirus domineert onze belevingswereld en ik ben bang dat we vanwege die emoties de lange termijn uit het oog verliezen.
Alleen al in de Verenigde Staten zijn er de afgelopen twee weken meer dan tien miljoen werklozen bijgekomen. De verwachting is dat dit getal zal oplopen tot meer dan veertig miljoen werklozen, wat betekent dat ongeveer 30% van de Amerikaanse beroepsbevolking buitenspel staat. Het is een illusie te denken dat Nederland en de rest van Europa deze economische dans zullen ontspringen. Het is daarom zaak om goed voor ogen te houden dat de maatregelen die we nu nemen op mensenlevens te redden gevolgen hebben voor de lange termijn. Het mag niet zo zijn dat de maatregelen erger blijken dan de kwaal. Het probleem is dat de mensenlevens die we als gevolg van de maatregelen gaan verliezen nog volledig buiten onze belevingswereld liggen. Ze hebben nog geen gezicht, misschien moeten ze nog wel geboren worden.
De toekomst doet weinig met onze gevoelens, terwijl de beelden van een volgelopen intensive care nu keihard onze huiskamers binnenkomt. Je wordt weggezet als een klootzak als je op dit moment over de economie durft te beginnen, terwijl de mensen die dat doen daar juist de beste bedoelingen mee hebben. Het leven is helaas geen spelletje waarbij iedereen altijd wint, soms moeten er harde keuzes gemaakt worden om erger leed te voorkomen. Dit is bijvoorbeeld ook dé reden waarom ik pessimistisch ben over onze kansen om het klimaat te redden. Ik ben bang dat we pas collectief de schouders onder het klimaat gaan zetten op het moment dat het eigenlijk al te laat is. Op het moment dat het water ons hier letterlijk aan de lippen staat. De mens reageert pas op het moment dat het voelt, pas als het gevaar onze belevingswereld binnenkomt.
Wat moeten we dan?
We zijn in Nederland enorm goed bezig om het coronavirus aan te pakken, maar het einde is nog lang niet in zicht. Laten we daarom vooral de moeilijke en de voor ons gevoel onmenselijke discussies niet uit de weg gaan. Als we onze we onze gevoelens en onze belevingswereld laten regeren, dan kan dat op de lange termijn voor veel meer pijn zorgen. In Nederland merken we daar nu nog niet veel van, maar vanuit India verschenen er gisteren beelden op de Nederlandse televisie van lokale inwoners die geen idee hadden hoe ze de komende weken aan eten moeten komen.
De mensen die als gevolg van het virus op de intensive care liggen of reeds aan het virus zijn bezweken staan op ons netvlies gebrand, maar laat die emoties niet de overhand nemen als het gaat over ons beleid. Het is belangrijk om iedereen nu alle zorg te bieden die we kunnen geven, maar niet ten koste van alles. Laten we vooral leren van het coronavirus en als dit allemaal voorbij is een samenleving bouwen in de wetenschap dat we de wereld niet onder controle hebben. Laten we de fundamenten zo stevig maken dat geen enkele (economische) storm onze samenleving nog kan raken. Op de korte termijn lijkt dat misschien niet de goedkoopste en meest efficiënte oplossing, maar op de lange termijn zal het zichzelf altijd uitbetalen.
