Het coronavirus heeft een enorme impact op de economie en om de klap zoveel mogelijk op te vangen zijn centrale banken wereldwijd enorm veel geld de economie in aan het pompen. Eén van de mogelijkheden binnen het huidige systeem om nieuw geld te creëren is de uitgifte van Special Drawing Rights (SDR) door het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Het IMF is een aan de Verenigde Naties gelieerd fonds dat onder andere zorgt voor kredietverlening aan staten met betalingsproblemen.
Wat is een SDR precies?
Heel simpel gezegd is een SDR een mandje van (op dit moment) vijf verschillende nationale munten die iedere vijf jaar van samenstelling verandert. Sinds 2015 bestaat de samenstelling van het mandje uit:
- De Amerikaanse dollar
- De euro
- De Chinese yuan
- De Japanse yen
- De Britse pond sterling
De SDR is in 1969, tijdens het instorten van Bretton Woods, bedacht om te fungeren als een papieren equivalent van goud. Door verschillende nationale munten als basis van de waarde te gebruiken, zou de waarde van de SDR in theorie relatief stabiel moeten blijven en onafhankelijk zijn van de schommelingen van een bepaalde munt.
Wat kan het IMF met SDRs doen?
Het IMF kan in tijden van nood besluiten om SDRs uit te geven aan landen met betalingsproblemen. De nationale banken van deze landen krijgt vervolgens de SDR zowel op de linkerkant als op de rechterkant op de balans.
Balans Nationale Bank van Italië
Bezittingen Schulden
100 SDRs 100 SDRs verschuldigd aan IMF
In dit voorbeeld heb ik even gekozen voor de centrale bank van Italië, daar zit verder natuurlijk helemaal niets achter. Dus Italië heeft nu die SDRs op de balans van de centrale bank staan, maar wat kunnen ze daar nu mee? In principe helemaal niets. De SDR is namelijk geen munt die je in het normale betalingsverkeer kunt gebruiken. Italië moet nu op de SDR markt op zoek gaan naar een partij die de SDRs wil overnemen in ruil voor euro’s, zodat ze met die euro’s de problemen in hun economie kunnen oplossen.
Stel dat ze die 100 SDRs voor 100 euro verkopen, dan ziet de balans er daarna als volgt uit.
Balans Nationale Bank van Italië
Bezittingen Schulden
100 euro 100 SDRs verschuldigd aan IMF
Italië heeft nu 100 euro om in de economie te pompen en is 100 SDRs verschuldigd aan het IMF. Als een land minder SDRs in bezit heeft dan dat ze verschuldigd zijn aan het IMF moeten ze daar een lage rente over betalen. In feite zijn het dus een soort Eurobonds in het kwadraat. Het kan door landen die in de problemen zitten gebruikt worden om goedkoop kapitaal aan te trekken, want ze hoeven alleen die lage, door het IMF vastgestelde, rente te betalen.
Maar ze moeten de euro’s of dollars die ze in ruil voor de SDRs krijgen wel van een andere centrale bank krijgen. Er moet dus een centrale bank zijn die vrijwillig besluit om een overschot op de balans in te wisselen voor SDRs.
Waarom zou een centrale bank SDRs willen?
En daar ligt waarschijnlijk het grote probleem. Om de 5 jaar verandert de samenstelling van het achterliggende mandje van nationale munten. Je weet als centrale bank dus eigenlijk niet echt wat je bezit. De SDRs kunnen alleen tussen centrale banken worden uitgewisseld, maar niet via een vrije markt. Alles gaat via het IMF.
Als een land dat in de problemen zit via SDRs aan een bepaalde nationale munt wil komen, moet het IMF op zoek naar een koper voor de SDRs. Er lijkt niet echt een incentive te zijn voor centrale banken om SDRs te kopen, aangezien het hoogst onzeker is wat je nu precies koopt en daar zit niemand op dit moment op te wachten.
Om het systeem alsnog te laten werken zijn er een paar zogenaamde fund members aangewezen die ermee hebben ingestemd de SDRs op vrijwillige basis te zullen kopen en verkopen. Mocht het zo zijn dat er op de ‘SDR-markt’ geen vrijwillige koper gevonden kan worden, dan heeft het IMF de macht om een member met een sterke balans aan te wijzen om de SDRs op te kopen.
The IMF can designate members with strong balance of payments positions to provide freely usable currency in exchange for SDRs. This so-called ‘designation mechanism’ ensures that a participant can use its SDRs to readily obtain an equivalent amount of currency if it has a need for such a currency because of its balance payments, its reserve position, or developments in its reserves.
Het is in de geschiedenis echter nog nooit voorgekomen dat het IMF van dit zogenaamde designation mechanism gebruik heeft gemaakt. De vraag die rest is ook of het IMF uiteindelijk de macht wel heeft om landen via dit mechanisme te dwingen om de SDRs over te nemen van landen die dat nodig hebben. Het is een leuk mechanisme om kleine landjes met betalingsproblemen de winter door te helpen, maar je hebt voor de SDRs een tegenpartij nodig, een koper. Als het wereldwijd straks om biljoenen gaat, dan geloof ik niet dat er nog landen zijn die staan te springen om als koper van SDRs de hele wereld te redden. In die zin is de SDR een soort Eurobond on steroids, maar om het te laten werken op wereldwijde schaal is wereldwijde solidariteit nodig. We hebben kunnen zien in hoeverre dat aanwezig was in Europa, laat staan dat we nu met z’n allen gaan betalen om de hele wereld te redden. Het zou heel mooi zijn, maar ik zie het niet gebeuren.
