Omdenken, in plaats van vastdenken. Voor de kenners komen deze twee termen bekend voor: in plaats van een ramp maken van problemen (vastdenken), er juist mogelijkheden uit halen (omdenken). Ik kreeg het mini-boekje “Ja-maar… omdenken”, geschreven door Berthold Gunster, als een leuk extra cadeautje. Het boekje is 60 pagina’s dik waarvan ongeveer de helft plaatjes met quotes zijn. Niet veel inhoud zou je denken, en ik moet eerlijk zeggen dat sommige voorbeelden ook wel erg opgeblazen zijn, maar toch heeft de boodschap van het boek me aan het denken gezet.
Vastdenken
Het principe dat in dit boek wordt uitgelegd is eigenlijk vrij eenvoudig: maak van een probleem een mogelijkheid in plaats van een ramp. Als je het boekje leest, en er achteraf over nadenkt, dan lijkt het eigenlijk zo voor de hand liggend. Waarom zou je van een probleem een ramp willen maken?
En toch, toen ik ging terugblikken op het afgelopen jaar, blijk ik dat regelmatig te doen: geen nee willen zeggen tegen een potentiële klant terwijl het toch niet een goede ‘fit’ is. Het lukt niet om een goed cadeau te vinden voor kerst. Het zoveelste verslag voor school dat maar niet goed op papier komt… Ik kan wel voorbeelden blijven noemen.
Het is namelijk ontzettend eenvoudig om vast te denken. Je draaft door in symptoombestrijding om het probleem enigszins te vermijden maar wel het gevoel te hebben dat je er iets aan doet. Of misschien ben je wel daadwerkelijk bezig met een oplossing, maar blijkt het probleem toch bij iets anders te liggen. Je schuift onbedoeld, of bedoeld, het probleem vooruit waardoor het alleen maar erger wordt. Voor je het weet zit je vast aan een probleem dat eigenlijk niet meer eenvoudig op te lossen is en het nu wel erg veel energie gaat kosten: een ramp. Terugdenkend aan 2019 schrik ik van de hoeveelheid stress en verloren tijd dat vastdenken mij heeft bezorgd. Doodzonde en tijd om daar iets aan te gaan doen. Dus hoe wil ik in plaats van rampen, mogelijkheden gaan halen uit problemen?
Omdenken
Het klinkt misschien eenvoudig, maar in de praktijk is het best lastig om van alle problemen kansen te maken. Aan de hand van het boekje heb ik voor mijzelf een paar stappen beschreven die ik wil doorlopen als ik een probleem ervaar.
1. De kern
Het begint bij het begrijpen wat de kern van het probleem is. Als je een stap terug doet zal vaak blijken dat het probleem helemaal niet zo groot is, of überhaupt niet eens een probleem is. Zo kan het zijn dat ik een verkeerde verwachting had bij de situatie die niet aansluit op wat er feitelijk plaatsvindt. Door naar de kern van het probleem te zoeken probeer ik dus mijn verwachting te splitsen van de situatie: een duidelijk overzicht creëren.
2. Oplossing formuleren
Als de kern van het probleem duidelijk is kan ik gaan nadenken over een oplossing. Waarom ervaar ik het als een probleem? Moet ik de situatie veranderen? Of moet ik mijn verwachtingen bijstellen? Zijn er creatieve manieren om hier eenvoudig het beste van te maken? Dit is waar de kansen ontstaan. Door los te laten wat de situatie wel had moeten zijn en te kijken naar wat ik wil bereiken met als startpunt de huidige situatie, kan ik veel doelgerichter op zoek naar nieuwe mogelijkheden en die benutten om een oplossing te formuleren.
3. Uitvoering
Nadat ik een oplossing heb bedacht is het tijd om het daadwerkelijk gewoon ‘te fixen’. Het wil nog eens voorkomen dat het dan toch een uitdaging blijkt om het uit te voeren: het is misschien buiten mijn comfort-zone, het lijkt wel erg veel werk of misschien blijkt het toch niet realistisch te zijn. Dit betekent dat ik opnieuw het proces door moet gaan: er is opnieuw een “probleem” ontstaan.
Conclusie
Het zal een uitdaging zijn om elke keer dit proces te doorlopen wanneer ik vastdenk. Ik ben er echter van overtuigd dat het me in de loop der tijd veel rust zal opbrengen en stress zal voorkomen. Daarnaast ben ik benieuwd hoe jij hiernaar kijkt. Ben je al bezig geweest met een soortgelijk proces? Of misschien vind je het wel onzin? Ik hoop je in ieder geval genoeg inspiratie gegeven te hebben om anders te kijken naar problemen zodat het oplossen eenvoudiger wordt.
