Fraude, oplichting en bedrog. In de hedendaagse maatschappij worden wij hiermee geconfronteerd in de vorm van phishing, Nigeriaanse prinsen en advertenties voor dubieuze investeringen. Toch is oplichting niet alleen van deze tijd. De heipalen voor het hedendaagse bedrog werden dan ook al eeuwen ervoor geslagen. Eén van de brutaalste en meest iconische oplichters uit de geschiedenis is de in 1786 geboren Schot Gregor MacGregor, zoon van een bakker.
Op zestienjarige leeftijd ging MacGregor het leger in. Nadat MacGregor in de Napoleontische oorlogen tegen Portugal en Spanje had gevochten, vertrok hij naar Zuid-Amerika. Onder Simón Bolivár (de Zuid-Amerikaanse vrijheidsstrijder waar Bolivia naar is vernoemd) vocht hij in de Venezolaanse onafhankelijkheidsoorlog. Onder Bolivár werd MacGregor generaal, niet vanwege zijn militaire kwaliteiten, maar eerder zijn talent voor zelfpromotie. Daarbij trouwde hij met één van de nichtjes van Simón Bolivár, Josefa Antonia Andrea Aristeguieta y Lovera.
De zwendel
In 1822 kwam de Schot terug in Groot-Brittannië. Niet als generaal van het Britse leger, maar als Prins (of Cazique) van Poyais Poyais zou een strook land van de Miskito indianen zijn, aan de kust van wat later tot Belize zou behoren. Hij zou namelijk vanwege zijn heldendaden in de oorlog tot prins van Poyais benoemd zijn. Samen met zijn vrouw, prinses Josefa van Poyais, vormde hij het buitengewone koppel dat binnen Londen al snel een beroemde verschijning werd. Volgens MacGregor was Poyais een paradijs met vruchtbare grond en een ongekende hoeveelheid goud en zilver. Ook was de bevolking hoog ontwikkeld en beschikte daarbij over een democratische regering, een bank en een goed functionerende bureaucratie.
MacGregor was naar Groot-Brittannië teruggekeerd om zijn geboorteland op de hoogte te brengen van dit paradijs. Poyais had namelijk bewoners nodig om deze rijke grondstoffen te exploiteren. Ook liet hij weten beleggers nodig te hebben om staatsobligaties voor Poyais te kopen. Sceptische toehoorders liet hij officiële documenten zien. Hij kwam zelfs thuis met een nationale vlag en een kaart die de grenzen van het land aangaven.
MacGregor startte door heel Groot-Brittannië een ware promotiecampagne op dat onder andere bestond uit interviews in nationale kranten. Ook gaf hij een boek uit van 350 pagina’s waarin hij Poyais beschreef als ‘één van de meest vruchtbare en prachtige plekken op aarde.’ MacGregor was charismatisch en haalde met zijn eerste promotiecampagne 200.000 pond (Waarde hedendaagse maatschappij: half miljard pond) aan staatsobligaties op en vond 250 kolonisten die grond in Poyais wilden kopen. Voor 11 pond kon men 40 hectare grond kopen, wat neer zou komen op ongeveer 27 voetbalvelden.
Het mythische land
Hetzelfde jaar nog vertrokken twee schepen met 250 kolonisten aan boord naar het mythische land dat Poyais heette. De ‘Cazique’ van Poyais zou in Groot-Brittannië blijven om meer mensen te vertellen over deze fantastische kans. Kort daarna vertrokken nog eens vijf schepen naar Poyais. Naar schatting heeft MacGregor in totaal heeft 1,3 miljoen pond (Waarde: 3,6 miljard pond) opgehaald met zijn beloftes naar dit mythische land.
De stemming was opperbest. De kolonisten zouden stuk voor stuk schatrijk worden en niemand zou ze tegenhouden. Tot zij 2 maanden later in Poyais aankwamen. Tot hun verbazing bestond Poyais namelijk alleen maar uit ongerepte jungle. Geen bank, geen democratische regering, niet eens een haven. De kolonisten werden aan hun lot overgelaten. Vanwege verschillende exotische ziektes en een groot tekort aan voedsel en water overleefde slechts een derde van de kolonisten van de eerste twee schepen. De vijf schepen die daarna zouden komen werden onmiddellijk teruggeroepen naar Groot-Brittannië.
dat hij de kolonisten alvast liet omwisselen voor ponden
MacGregor hoopte dat hij het geld van de staatsobligaties kon innen voordat de waarheid aan het licht zou komen. Echter was er in 1823 politieke instabiliteit in Groot-Brittannië, wat zorgde voor paniek in de markt en het uitblijven van betalingen door investeerders. De ‘Cazique’ van Poyais kon niet op tijd al het geld innen en moest ontsnappen naar Frankrijk
Wat er na de zwendel gebeurde
MacGregor leek het weinig uit te maken verantwoordelijk te zijn voor zoveel slachtoffers van zijn bedrog. In Frankrijk probeerde hij de truc namelijk weer. Echter, waren de vereisten voor het aanvragen van paspoorten in die tijd in Frankrijk strenger dan in Groot-Brittannië. Toen de regering merkte dat er ineens een stormvloed aan paspoortaanvragen kwam voor een land waar zij nog nooit van hadden gehoord werd er een onderzoek gestart. Weer werd MacGregor geforceerd om het land te ontvluchten.
Gregor MacGregor vluchtte naar Venezuela om daar zijn generaalspensioen op te eisen. Hij overleed in 1845 en kreeg een begrafenis voor een oorlogsheld en staat gegraveerd in het Monument van Bevrijders in Venezuela.
